"Wsi spokojna, wsi wesoła" - Tokarnia (po raz pierwszy)

Ojjj -  nie była ona ani spokojna, ani wesoła. Była, przede wszystkim, biedna.

/.../ Za parkiem i aleją ukazała się wieś włościańska, Odolany. W oknach chat widać było światła naftowych kaganków. Skrzypiały drzwi domostw słomą krytych, niskich i małych. Rżały konie. Porykiwały krowy, kwiczały świnie, gęgały gęsi. Koguty piały i psy naszczekiwały zajadle. Ludzie zadawali bydłu, krzątali się dokoła przyziemnych chlewów, nosili wodę i paszę. Praca ciężka, ordynarna i pozioma wrzała w każdym osiedlu. Czasami ktoś w biegu przystanął wywłócząc wielkie buciory z głębokości bajora./.../ (Stefan Żeromski: Przedwiośnie)

Muzeum Wsi Kieleckiej – Park Etnograficzny w Tokarni jest miejscem, w którym zatrzymał się czas. Na ponad 70-hektarowym obszarze, zgromadzono najcenniejsze zabytki XVIII/XIX-wiecznego budownictwa drewnianego z terenu Gór Świętokrzyskich, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżyny Sandomierskiej i Niecki Nidziańskiej. Zagrody wiejskie, sklepy, warsztaty, dwór, budynki folwarczne, obiekty sakralne, podzielono na pięć sektorów: małomiasteczkowy, wyżynny, dworsko-folwarczny, budownictwa świętokrzyskiego i terenów lessowych. 

Skansen powstał dzięki  etnografowi Romanowi Reinfussowi. Jego zamierzeniem było odtworzenie typowego układu osadniczego świętokrzyskich wiosek i miasteczek. W chałupach można obejrzeć tradycyjne sprzęty użytku codziennego, a także wyposażenie warsztatu stolarza, gonciarza czy plecionkarza.  Uzupełnieniem zabytków architektury jest wspaniała przyroda i tradycyjne formy zieleni – m.in. przydomowe ogródki, które otaczają poszczególne grupy obiektów i oddzielają je od siebie. 

Muzeum organizuje liczne cykliczne imprezy folklorystyczne: Piknik Strażacki - maj, Wytopki Ołowiu, Dni Lasu i Świętokrzyski Jarmark Agroturystyczny - czerwiec, dożynki - sierpień, „Niedziela w skansenie" - wrzesień, kiermasz świąteczny - grudzień, i inne.

Brama. [online].[Data dostępu: 04.10.2013].
Dostępny w Internecie: http://www.skanseny.net/zdjecie/3863?lang=pl

Zagroda. [online].[Data dostępu: 04.10.2013].
Dostępny w Internecie: http://www.skanseny.net/zdjecie/3865?lang=pl

Zagroda ze wsi Bukowska Wola z 1875 roku w sektora budownictwa wyżynnego. Na zdjęciu po prawej widoczna chałupa szerokofrontowa z chlewem o konstrukcji zrębowej, z bielonymi ścianami z sosnowych połowizn i ciosanych bali . Dach czterospadowy pokryty słomą. Dalej widać czterospadowe dachy stodoły i stajni.

Zagroda. [online].[Data dostępu: 04.10.2013].
Dostępny w Internecie: http://www.skanseny.net/zdjecie/3883?lang=pl

Zagroda ze wsi Daleszyce z 1892 roku. Chałupa z oborą połączona wspólnym dachem. Budynek wąskofrontowy o konstrukcji zrębowej z bielonymi ścianami. Dach czterospadowy kryty gontem. Zagroda zamknięta jest charakterystyczną dwuskrzydłową bramą z furtką przysłoniętą gontowym daszkiem.

Wiatrak. [online].[Data dostępu: 04.10.2013].
Dostępny w Internecie: http://www.skanseny.net/zdjecie/3884?lang=pl

Wiatrak rolkowy (tzw. paltrak) ze wsi Grzmucin z 1921 roku. Budynek dwukondygnacyjny o konstrukcji słupowo-szkieletowej oszalowanej pionowymi deskami. Dach dwuspadowy z naczółkiem od strony skrzydeł.

Chałupa. [online].[Data dostępu: 04.10.2013].
Dostępny w Internecie: http://www.skanseny.net/zdjecie/3893?lang=pl

Chałupa połączona pod jednym dachem z budynkiem inwentarskim (stajnia) ze wsi Świątniki z 1758 roku. Budynek szerokofrontowy z drewna modrzewiowego o konstrukcji mieszanej: część mieszkalna o konstrukcji zrębowej, stajnia o konstrukcji sumikowo-łątkowej z bielonymi ścianami. Komin typu brożyna (sztagowy). Część komina ponad dachem jest obłożona snopkami słomy i stanowi całość ze strzechą – czterospadową o schodkowanych narożach. Dach czterospadowy kryty słomianą strzecha.

Wnętrze chałupy. [online].[Data dostępu: 04.10.2013].
Dostępny w Internecie: http://www.skanseny.net/zdjecie/3894?lang=pl

Wnętrze chałupy ze wsi Świątniki z 1758 roku. Izba czarna w mieszkaniu tkacza. Podłoga z desek.

Wnętrze chałupy. [online].[Data dostępu: 04.10.2013].
Dostępny w Internecie: http://www.skanseny.net/zdjecie/3896?lang=pl

Wnętrze chałupy ze wsi Chroberz. Izba, w której mieszkała wielopokoleniowa biedna rodzina z drugiej połowy XIX-go wieku. Na zdjęciu widoczne łóżko i kołyska. Podłoga z utwardzonej gliny. Na stole stoją kwiaty z bibuły.

Izba. Sektor nizinny. Muzeum Wsi Kieleckiej. [online].[Data dostępu: 01.10.2013].
Dostępny w Internecie: http://mwk.com.pl/pl/multimedia/galeria_zdjec/park_etnograficzny_w_tokarni_1/sektor_nizinny/

Wnętrze chałupy. [online].[Data dostępu: 04.10.2013].
Dostępny w Internecie: http://www.skanseny.net/zdjecie/3901?lang=pl

Wnętrze chałupy zamożnego gospodarza ze wsi Rokitno z 1805 roku. Izba główna. Na stole stoją kwiaty z bibuły, a z sufitu zwisa "pająk".

Wnętrze chałupy. [online].[Data dostępu: 04.10.2013].
Dostępny w Internecie: http://www.skanseny.net/zdjecie/3902?lang=pl

Wnętrze chałupy zamożnego gospodarza ze wsi Rokitno z 1805 roku. Pomieszczenie znajdujące się za główną izbą to tzw. „dożywotka”. Tam starsi już rodzice spędzali swoje ostatnie lata. Obecnie w izbie tej zorganizowano warsztat stolarza.

ŚPIEWAM WSI MOJEJ          (Feliks Rak z Bolowca)

Śpiewam wsi mojej
Jak umiem
O słońcu na niebie
O drzewach o kwiatach
Co rosną w ogrodzie
I o ptakach w lesie
I o rybach zlotych
Co mieszkają w wodzie

Śpiewam wsi mojej
Jak umiem
O pługu o bronach
I o tym jak w polu
Wiosną ziarno sieję
O dobroci słońca
I o tym jak księżyc
Śpośród gwiazd się śmieje

Śpiewam wsi mojej
O kołysce mojej
Wyciosanej z drzewa
Jak mnie kołysała
I o tym jak matka
Wieczorem swe bajki
Mi opowiadała. 

Skansen w Tokarni jest znakomitym miejscem na wycieczki. Takie przenosiny w czasie, stanowią idealną lekcję historii Polski  i historii literatury. Chodząc do chaty do chaty, łatwiej jest zrozumieć przesłanie noweli o opowiadań Prusa, Sienkiewicza czy Żeromskiego....

Dla tych, co do Tokarni mają daleko, przygotowano wirtualny spacer po skansenie. Polecam.